Năng suất lao động là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học và quản lý, phản ánh mức độ hiệu quả trong việc sử dụng lao động để sản xuất ra sản phẩm hoặc dịch vụ. Vậy năng suất lao động là gì? Có những yếu tố nào tác động đến năng suất lao động? Hãy cùng Toàn Cầu tìm hiểu các vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Năng suất lao động là gì?
Năng suất lao động biểu thị mức độ hiệu quả trong việc tận dụng nguồn nhân lực của một tổ chức hoặc trong một công việc cụ thể. Nó đánh giá khả năng sản xuất của cá nhân hoặc nhóm trong một thời gian nhất định.
Ở quy mô lớn hơn, năng suất lao động không chỉ được dùng để đo lường tại các tổ chức mà còn là công cụ quan trọng để đánh giá sự thay đổi kinh tế của cả một quốc gia. Năng suất lao động có thể ảnh hưởng đến thu nhập cá nhân, tăng trưởng kinh tế và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Thông thường, năng suất lao động của một quốc gia được thể hiện qua tổng sản phẩm quốc nội hay còn gọi là GDP (Gross Domestic Product).
Có thể bạn quan tâm: Lao Động Là Gì? Đặc Điểm, Vai Trò Của Lao Động
Phương pháp tính năng suất lao động
Để tính năng suất lao động, trước tiên bạn cần xác định các yếu tố quan trọng như: tổng sản lượng đã sản xuất trong một khoảng thời gian nhất định, tổng số giờ làm việc và tổng số lao động tham gia. Dưới đây là hai công thức tính năng suất lao động mà bạn có thể tham khảo:
- Năng suất lao động theo đơn vị người lao động: Đây là một chỉ số đánh giá cách thức sử dụng thời gian lao động hiệu quả trong ngành nghề, doanh nghiệp hoặc quốc gia. Chỉ số này được tính bằng cách chia tổng sản lượng sản xuất cho tổng số người lao động tham gia trong khoảng thời gian tương ứng. Cụ thể: GDP = Tổng sản lượng/ Tổng thời gian làm việc.
- Năng suất lao động tính theo đơn vị giờ lao động: Đây là chỉ số biểu thị mức độ hiệu quả trong việc sử dụng thời gian lao động. Chỉ số này được tính bằng cách lấy Tổng sản lượng được tạo ra trong một thời kỳ nhất định chia cho tổng số giờ lao động trong cùng thời kỳ. Cụ thể: GDP = Tổng sản lượng/ Tổng số thời gian làm việc.
Những yếu tố tác động đến năng suất lao động
Dưới đây là các yếu tố chính tác động đến năng suất lao động:
- Phát triển nguồn nhân lực: Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua đào tạo và phát triển kỹ năng chuyên môn sẽ giúp tạo ra lực lượng lao động có khả năng làm việc hiệu quả hơn, từ đó tăng năng suất lao động.
- Cơ cấu vốn: Cách phân bổ, sử dụng nguồn vốn sẽ ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh và khả năng tối ưu hóa năng suất. Một cơ cấu vốn hợp lý giúp doanh nghiệp sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn.
- Tái cơ cấu kinh tế: Việc phân bổ lại các nguồn lực và tài nguyên một cách hiệu quả hơn có thể thúc đẩy sự phát triển kinh tế, từ đó nâng cao năng suất lao động của doanh nghiệp.
- Gia tăng nhu cầu: Khi nhu cầu sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ tăng, việc sản xuất và làm việc cũng cần được nâng cao để đáp ứng tốt nhu cầu này. Điều này góp phần vào việc tăng năng suất cho doanh nghiệp và phát triển kinh tế.
- Đổi mới khoa học và công nghệ: Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ có tác động tích cực đến quy trình sản xuất, giúp tạo ra sản phẩm có giá trị cao hơn trong thời gian ngắn hơn, từ đó nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Xem thêm: Quan Hệ Lao Động Là Gì? Đặc Điểm Của Quan Hệ Lao Động
Ý nghĩa của việc thúc đẩy tăng năng suất lao động
Việc thúc đẩy tăng năng suất lao động sẽ mang đến những ý nghĩa sau cho doanh nghiệp:
- Tác động tích cực đến nền kinh tế thị trường: Để tránh suy thoái kinh tế, doanh nghiệp cần nỗ lực nâng cao năng suất lao động, điều này có nghĩa là họ đang sản xuất ra nhiều sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ chất lượng. Khi năng suất tăng lên, nguồn thu từ thuế cho ngân sách nhà nước cũng được cải thiện, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia.
- Lợi ích cho doanh nghiệp: Tăng năng suất lao động là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận. Với lợi nhuận cao hơn, doanh nghiệp có khả năng tái đầu tư, mở rộng sản xuất và phát triển thị trường.
- Lợi ích cho người lao động: Khi doanh nghiệp đạt lợi nhuận cao hơn, khả năng trả lương và phúc lợi cho người lao động cũng tăng. Điều này không chỉ giúp thu hút và giữ chân nhân tài mà còn khuyến khích nhân viên làm việc với hiệu suất cao, góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của doanh nghiệp.
Biện pháp nâng cao năng suất lao động
Mỗi doanh nghiệp đều có những đặc điểm riêng, dẫn đến các hoạt động và quy trình cũng mang tính đặc trưng. Tùy thuộc vào từng doanh nghiệp, các giải pháp cần được điều chỉnh cho phù hợp. Dưới đây là một số gợi ý giúp doanh nghiệp xây dựng nền tảng để nâng cao năng suất lao động:
Chất lượng nguồn lao động
Trước hết, doanh nghiệp cần có một đội ngũ nhân lực dồi dào, được đào tạo bài bản và có trình độ chuyên môn phù hợp với từng vị trí công việc. Điều này giúp các cá nhân phát huy tối đa năng lực, hiệu quả và khả năng sáng tạo của mình, qua đó đóng góp vào việc nâng cao năng suất lao động cũng như chất lượng công việc cho doanh nghiệp.
Ứng dụng hệ thống quản lý chuyên nghiệp
Quản lý đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất lao động. Việc quản lý không chỉ dừng lại ở khía cạnh con người mà còn bao gồm việc kiểm soát và điều phối toàn bộ quy trình sản xuất. Từ việc quản lý nguyên vật liệu đầu vào đến giám sát các hoạt động đầu ra như xuất khẩu, mọi khâu đều được thực hiện dưới sự giám sát của các tiêu chuẩn hệ thống chặt chẽ.
Chính sách khuyến khích
Nhà nước cần chú trọng, ban hành những chính sách khuyến khích doanh nghiệp trong việc duy trì và cải thiện năng suất lao động. Điều này bao gồm việc tạo điều kiện thuận lợi, bảo đảm sự phát triển tự nhiên, thúc đẩy sự phát triển công bằng và đồng đều cho tất cả các doanh nghiệp.
Về phía doanh nghiệp, cần thiết lập các chính sách khen thưởng và động viên nhân viên, nhằm giúp họ phát huy tối đa năng lực, từ đó nâng cao năng suất lao động của cả cá nhân lẫn tổ chức.
Xem thêm: Người Lao Động Là Gì? Quyền Và Nghĩa Vụ Của Người Lao Động
Quy định mới nhất về thưởng theo năng suất
Điều 104 của Bộ Luật Lao động 2019 đã đưa ra quy định về thưởng như sau:
- Thưởng là số tiền, tài sản hoặc các hình thức khác mà người sử dụng lao động trao cho người lao động dựa trên kết quả sản xuất, kinh doanh và mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
- Quy chế thưởng được quyết định bởi người sử dụng lao động và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi hỏi ý kiến của tổ chức đại diện người lao động.
Hiện nay, pháp luật không bắt buộc người sử dụng lao động phải đưa ra các khoản thưởng, bao gồm cả thưởng năng suất cho người lao động. Quyết định thưởng năng suất hoàn toàn dựa trên sự thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động. Ngoài ra, việc thưởng năng suất cũng phải tuân thủ các quy chế và quy định nội bộ của doanh nghiệp.
Quy định về trả lương dựa trên năng suất lao động
Theo Điều 95 của Luật Lao động 2019, hình thức trả lương được quy định như sau:
- Người sử dụng lao động trả lương cho người lao động dựa trên mức lương đã thỏa thuận, năng suất lao động và chất lượng công việc.
- Tiền lương được ghi cụ thể trong hợp đồng lao động và phải trả bằng tiền Đồng Việt Nam. Tuy nhiên, trong trường hợp người lao động là người nước ngoài tại Việt Nam, tiền lương có thể được trả bằng ngoại tệ.
- Khi trả lương, người sử dụng lao động phải cung cấp cho người lao động bảng kê trả lương, trong đó phải nêu rõ tiền lương cơ bản, lương làm thêm giờ, lương làm việc vào ban đêm cùng với các khoản khấu trừ (nếu có).
Như vậy, thắc mắc năng suất lao động là gì đã được Toàn Cầu giải đáp trong bài viết trên đây. Hy vọng những thông tin này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc thúc đẩy tăng năng suất lao động đối với doanh nghiệp.
