Người lao động là lực lượng quan trọng trong bất kỳ nền kinh tế nào, đóng vai trò chủ chốt trong việc tạo ra của cải, vật chất và thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Vậy người lao động là gì? Có quyền và nghĩa vụ ra sao? Hãy cùng Toàn Cầu tìm hiểu các nội dung về người lao động trong bài viết dưới đây.
Người lao động là gì?
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, người lao động là những cá nhân từ 15 tuổi trở lên, có khả năng làm việc, tham gia lao động dựa trên hợp đồng lao động, được nhận lương và chịu sự chỉ đạo, quản lý từ phía người sử dụng lao động. Người lao động có thể thuộc nhiều nhóm khác nhau, bao gồm lao động phổ thông, lao động thủ công và lao động trí óc.
Người lao động được hưởng các quyền và có nghĩa vụ theo Luật Lao động, Luật Công đoàn. Quyền lợi của họ cũng được bảo vệ thông qua các tổ chức công đoàn tại nơi làm việc.
Ngoài ra, theo Điều 2 của Bộ luật Lao động 2019, người lao động là cá nhân làm việc cho người sử dụng lao động theo thỏa thuận, nhận lương và chịu sự điều hành, quản lý, giám sát từ phía người sử dụng lao động.
Xem thêm: Hợp Đồng Lao Động Là Gì? Có Bao Nhiêu Loại Hợp Đồng Lao Động?
Quyền và nghĩa vụ của người lao động
Theo Điều 5 của Bộ luật Lao động 2019, quyền và nghĩa vụ của người lao động được quy định như sau:
Quyền của người lao động
Người lao động có các quyền dưới đây:
- Quyền làm việc, tự do chọn lựa công việc, nơi làm việc, học nghề và nâng cao trình độ nghề nghiệp. Quyền không bị phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động hay quấy rối tình dục tại nơi làm việc.
- Quyền nhận lương phù hợp với trình độ và kỹ năng nghề nghiệp dựa trên thỏa thuận với người sử dụng lao động. Quyền được bảo đảm về an toàn lao động, nghỉ phép có lương và hưởng các phúc lợi tập thể.
- Quyền thành lập, gia nhập và hoạt động trong các tổ chức đại diện cho người lao động, các tổ chức nghề nghiệp và các tổ chức khác theo quy định pháp luật. Quyền yêu cầu và tham gia đối thoại, thương lượng tập thể để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
- Quyền từ chối làm việc khi có nguy cơ đe dọa trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe trong quá trình lao động.
- Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động và quyền đình công.
- Các quyền khác theo quy định pháp luật.
Nghĩa vụ của người lao động
Người lao động cần thực hiện các nghĩa vụ sau:
- Tuân thủ các điều khoản trong hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và những thỏa thuận hợp pháp khác.
- Chấp hành kỷ luật, nội quy lao động và tuân theo sự quản lý, giám sát, điều hành của người sử dụng lao động.
- Tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến lao động, giáo dục nghề nghiệp, việc làm, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và an toàn, vệ sinh lao động.
Người lao động có quyền làm việc như thế nào?
Theo Điều 10 của Bộ luật Lao động 2019, quyền làm việc của người lao động được quy định như sau:
- Người lao động có quyền tự do lựa chọn công việc, làm việc cho bất kỳ người sử dụng lao động nào và tại bất kỳ địa điểm nào, miễn là không vi phạm quy định của pháp luật.
- Người lao động cũng có thể tự tìm kiếm công việc bằng cách trực tiếp liên hệ với người sử dụng lao động hoặc thông qua các tổ chức dịch vụ việc làm, dựa trên nguyện vọng, khả năng, trình độ nghề nghiệp và tình trạng sức khỏe của mình.
Xem thêm: An Toàn Lao Động Là Gì? Các Nguyên Tắc Đảm Bảo An Toàn Lao Động
Quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động
Mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động là một mối quan hệ được pháp luật thừa nhận, được thiết lập, thực hiện, duy trì và chấm dứt dựa trên các quy định của pháp luật về lao động. Mối quan hệ này có những đặc trưng sau:
Quan hệ cá nhân
Đây là một quan hệ giữa cá nhân, chỉ liên quan đến một người lao động và một người sử dụng lao động cụ thể. Khi ký kết hợp đồng lao động, người lao động phải tự mình thực hiện công việc và không được chuyển giao công việc cho người khác, đặc biệt là những người không có mối quan hệ hợp pháp với người sử dụng lao động.
Quan hệ mua bán sức lao động
Người lao động cung cấp sức lao động của mình cho người sử dụng lao động để đổi lấy tiền lương, đồng thời chấp nhận sự quản lý và điều hành của người sử dụng lao động. Người sử dụng lao động có quyền quản lý, bao gồm tuyển dụng, sắp xếp công việc, phân công nhiệm vụ, giám sát, đánh giá hiệu quả công việc, phân phối lợi nhuận và xử lý kỷ luật khi người lao động vi phạm. Tuy nhiên, mọi hoạt động quản lý phải tuân thủ các quy định pháp luật và người sử dụng lao động phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hành vi quản lý lao động của mình.
Quan hệ thỏa thuận
Mối quan hệ này chủ yếu được thiết lập thông qua việc ký kết hợp đồng lao động. Cả hai bên đều phải trực tiếp tham gia vào quá trình giao kết và thực hiện các quyền, nghĩa vụ đã thỏa thuận trong hợp đồng.
Xem thêm: Cung Ứng Lao Động Là Gì? Khi Nào Doanh Nghiệp Cần Cung Ứng Lao Động
Quan hệ chịu sự chi phối của pháp luật
Mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động phải tuân thủ các quy định của Luật Lao động cũng như các văn bản pháp luật liên quan khác.
Sự tham gia của đại diện lao động
Quá trình thiết lập, duy trì và chấm dứt mối quan hệ lao động phải có sự tham gia của đại diện lao động, chẳng hạn như công đoàn. Công đoàn đóng vai trò bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động và tham gia vào nhiều giai đoạn của quan hệ lao động, bao gồm: xây dựng kế hoạch, chính sách lao động, hỗ trợ người lao động trong việc ký kết hợp đồng lao động và bảo vệ quyền lợi của họ khi có tranh chấp xảy ra.
Bài viết trên đây của Toàn Cầu đã giúp bạn giải đáp chi tiết thắc mắc người lao động là gì. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về quyền, nghĩa vụ của người lao động cũng như mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động.
